|
گزارشي از سهم 0.1 درصدي دارو از كل صادرات
سازمان توسعه تجارت پيشنهاد كرد: تشكيل شركت‌هاي مديريت صادرات دارو
در حالي كه در سال گذشته كل صادرات غير نفتي و خدمات كشورمان بالغ بر 16 ميليارد دلار بوده است سهم دارو از كل صادرات كمتر از يك دهم درصد بوده است.
مهرداد جلالي‌پور ـ مديركل توسعه صادرات كالا و خدمات سازمان توسعه تجارت ـ وضعيت صادرات و واردات دارو و تجهيزات پزشكي و نيز مشكلات موجود بر سر راه توسعه صادرات دارو را تشريح كرد.
وي به مقايسه وضعيت توليد و تعداد داروخانه‌ها، اقلام توليد دارو در داخل كشور طي سال 84ـ76 پرداخت و گفت: تعداد كارخانه‌هاي توليدكننده دارو از 52 واحد توليدي در سال 76 به 62 واحد توليدي در سال 84 رسيده و تعداد داروخانه‌هاي فعال نيز از چهار هزار و 200 واحد به هفت هزار واحد افزايش يافت، همچنين اقلام داروهاي توليدي نيز از 600 قلم در سال 76 در حال حاضر به حدود هزار قلم رشد داشته است.
به گفته وي تعداد توليدكنندگان مواد اوليه نيز از 14 واحد در سال 76 به 42 واحد در حال حاضر رسيده و تعداد اقلام توليدي آنها نيز از 21 قلم به 123 قلم افزايش يافته است.
* 4 قلم داروي صادراتي
وي با بيان اينكه توليد و صادرات دارو در قانون برنامه چهارم جزو توليدات صنعتي هاي‌تك با ارزش افزوده بالا محسوب مي‌شود عنوان كرد: در حال حاضر تعداد اقلام دارويي صادراتي كشور كه از تكنولوژي و ارزش افزوده بالايي برخوردارند به چهار قلم رسيده است كه صادرات داروي ضد HIV بزرگترين دستاورد آن محسوب مي‌شود.
مديركل توسعه صادرات كالا و خدمات سازمان توسعه تجارت در ادامه وضعيت توليد دارو در كشور را مورد ارزيابي قرار داد و عنوان كرد: در حال حاضر 63 كارخانه توليد دارو در كشور فعالند كه مهمترين آنها به لحاظ فروش ريالي و ميزان توليد شامل شركت‌هاي روز دارو، داروپخش، سبحان، حكيم، كيميا دارو، اكسير، آريا، عبيدي، توليد دارو و ورامين هستند و در بين شركت‌هاي فعال در زمينه توليد دارو، شركت‌هاي داروپخش، فارابي، اكسير، جابربن حيان، كوثر، روز دارو، آريا، عبيدي، سينا دارو و تهران شيمي نيز بيشترين فروش را در بازار داخلي در اختيار داشته‌اند.
* آموكسي‌سيلين و كدئين پر طرفدارترين داروها
وي با بيان اينكه آموكسي‌سيلين، كودئين، آموكسي كلاو، سيفكسيم و سفالكسين به ترتيب از جمله داروهاي پرفروش در سالهاي اخير بوده‌اند، افزود: طبق آمار و اطلاعات موجود 95 درصد نياز كشور به دارو از توليد داخل است و تنها پنج درصد از محل واردات تامين مي‌شود كه اين ميزان واردات به لحاظ ارزش سهم 28 درصدي را به خود اختصاص مي‌دهد.
جلالي‌پور ادامه داد: در حال حاضر چهار شركت برتر صادركننده دارو در سالهاي 83، 84 و 85 در زمينه صادرات دارو فعاليت دارند كه شامل اكسير، فارابي، داروپخش و جابربن حيان است و در بين اين چهار شركت، اكسير روند صعودي قابل توجهي داشته و از سه ميليون دلار صادرات در سال 83 به 9 ميليون دلار در سال 84 و اخيرا نيز به صادرات 16 ميليون دلاري رسيده است و فارابي نيز با طي روند صعودي از سه ميليون دلار به چهار ميليون دلار در سال 84 رسيده و جابربن حيان نيز از 800 هزار دلار به 2/2 ميليون دلار صادرات رسيده است.
به گفته او صادرات دارو و تجهيزات پزشكي از نظر وزني بر اساس آمار سازمان توسعه تجارت بيانگر آن است كه در سال 80، صادرات دارو 17 ميليون دلار و واردات آن 7/409 ميليون دلار بوده است كه در سال 81 ميزان صادرات به 32 ميليون دلار و واردات به 9/659 ميليون دلار رسيده است، همچنين در سال 82 ميزان صادرات به 38 ميليون دلار و ميزان واردات به 731 ميليون دلار رسيد و در سال 83 نيز ميزان صادرات به 40 ميليون دلار افزايش يافت و در همين سال 781 ميليون دلار واردات دارو به كشور انجام شد.
* كاهش صادرات دارو
جلالي‌پور گفت: براساس همين آمار ميزان صادرات دارو در سال 84 به 66 ميليون دلار رسيد كه در مقايسه با سال قبل از آن با هشت درصد كاهش مواجه بود و در مقابل نيز 869 ميليون دلار واردات انجام گرفت علاوه بر اين در سال 85 نيز 61 ميليون دلار صادرات انجام گرفت و طبق آمار پنج ماهه در سال 86 نيز حدود 18 ميليون دلار صادرات انجام شده كه در مقايسه با قبل با 18 درصد كاهش روبه‌رو بوده‌ايم.
وي با اشاره به رشد 123 درصدي در عملكرد پيش‌بيني شده صادرات دارو گفت: مقايسه شاخص‌هاي صادرات دارو و تجهيزات در سال 84 در حالي كه صادرات دارو 66 ميليون دلار بوده صادرات تجهيزات حدود 640 هزار دلار بوده كه بسيار ناچيز است.
جلالي‌پور همچنين كشورهاي آسياي ميانه، ارمنستان، آذربايجان، تركمنستان، خاورميانه، عراق، لبنان، امارات و سوريه، مصر و سودان و نيز پاكستان و افغانستان را از جمله مهمترين بازارهاي هدف صادرات داروي كشورمان برشمرد و گفت: علاوه بر دارو، مواد اوليه دارو نيز از كشور صادر مي‌شود كه مقصد عمده آنها به اروپاي شرقي، آسياي جنوب شرقي و آمريكاي شمالي است.
به گفته وي مقايسه آمار صادرات دارو در سال 83 و 84 بيانگر طي روند صعودي صادرات دارو در مقايسه با كشور‌هايي چون افغانستان، عراق، CIS، امارات، ژاپن و ساير كشورهاي آسيايي و نيز كانادا بوده است اما در سال 85 صادرات دارو به افغانستان و عراق روند نزولي يافته است.
مديركل توسعه صادرات كالا و خدمات سازمان توسعه تجارت گفت: در حال حاضر 66 درصد داروي ايران به بازار افغانستان صادر مي‌شود، 17 درصد به عراق، چهار درصد امارات عربي، چهار درصد اوكراين، آذربايجان، ژاپن و كانادا هر يك دو درصد و سهم كشورهاي آفريقايي صفر و ساير كشورها نيز يك درصد است.
* تركيب داروهاي صادراتي
وي درباره تركيب داروهاي صادراتي نيز اظهار كرد: در مجموع كشورمان 940 قلم داروي صادراتي دارد كه اقلام عمده آن شامل آنتي بيوتيك‌ها (يك درصد)، مواد اوليه دارويي نظير نوس كاپين (28 درصد)، داروهاي هورموني (سه درصد)، سرم‌ها (دو درصد)، ويتامين‌ها (سه درصد)، مشتقات خوني و آلكولوئيد‌ها (سه درصد) است.
جلالي‌پور درباره مشكلاتي كه منجر به كاهش صادرات دارو شده است گفت: نبود مطابقت بين استاندارد‌هاي توليد دارو در داخل كشور با استاندارد‌هاي بين المللي از مهمترين مشكلات است به طوري كه كشوري مثل افغانستان نيز استاندارد GMP از ايران مي‌خواهد و جالب‌تر اينكه ما تنها يك توليدكننده داراي اين استاندارد در كشور داريم.
وي تكنولوژي پايين ماشين آلات فرسوده را يكي از معضلات اصلي در توليد دارو بيان كرد و گفت: متاسفانه توجه توليدكنندگان بيشتر معطوف به بازار داخل است در حالي كه بازار داخل نيز از سوي داروهاي خارجي وارداتي در حال اشباع شدن است، علاوه بر اين رقابت ناسالم توليدكنندگان براي حضور در بازارها از جمله بازار افغانستان از طريق قيمت شكني از مشكلات جدي است كه موجب كاهش صادرات دارو شده است.
* رقباي قدرتمند در منطقه
به اعتقاد او رقباي قدرتمندي چون چين، هند و پاكستان و حتي اردن و مصر را از ديگر مشكلات موجود در صادرات دارو برشمرد و افزود: صادرات دارو فرآيند خاصي دارد و بايد براي حضور در بازار كشور ديگر، شركتي در آن كشور به ثبت برسانيم كه پروسه شش ماه نياز دارد و در مرحله دوم پس از ثبت شركت كه شرايط آن داشتن GMP اعلام شده بايد دارو ثبت شود كه براي هر دارو هزينه جداگانه پرداخت شود از 500 دلار تا پنج هزار دلار كه آن هم به يك پروسه شش ماهه نيازمند است لذا طي همه اين مراحل به هزينه‌هاي بسياري نياز دارد كه توليدكنندگان خرد قادر به انجام آن نيستند.
جلالي‌پور به تعريف بسته حمايتي صادرات دارو اشاره كرد و گفت: لازمه بالا بردن استاندارد توليد دارو است كه تسهيلات ارزان قيمت و يارانه در اختيار صادركنندگان قرار گيرد و سپس هزينه‌هايي به عنوان اخذ GMP در قالب اعتبارات به شركت‌ها پرداخت شود و از ابزار قهري و تشويقي از جمله جايزه و جريمه و حتي محروم كردن از بازار داخل استفاده كنيم.
وي افزود: پوشش بخشي از هزينه‌هاي مربوط به ثبت شركت و دارو در كشورهاي هدف و نيز هزينه‌هاي ارتقاي كيفي صادرات براي مواد اوليه دارو CE براي اتحاديه اروپا و استاندارد‌هاي ISO نيز از جمله راهكارهاي حمايتي محسوب مي‌شوند.
به اعتقاد او پوشش بخشي از هزينه‌هاي حضور در نمايشگاه‌هاي تخصصي دارو و بين المللي، اختصاص يارانه حمل و نقل و نيز تشكل اتحاديه صادركنندگان دارو و تجهيزات پزشكي از مواردي است كه به رشد صادرات دارو كمك مي‌كند.
* تشكيل شركت‌هاي مديريت صادرات
وي پيشنهاد تشكيل شركت‌هاي مديريت صادرات دارو را مطرح كرد و افزود: صادركنندگان ما در برابر شركت‌هاي بزرگ دنيا حد و اندازه كوچكي دارند كه براي تقويت آنها بايد شركت‌هاي صادراتي تشكيل شود.
جلالي‌پور همچنين درباره وضعيت صادرات تجهيزات پزشكي نيز گفت: در حال حاضر 10 شركت صادركننده و توليدكننده در زمينه تجهيزات پزشكي فعاليت دارند كه عمدتا دستگاه‌هاي مانيتورينگ، يونيت‌هاي دندانپزشكي، سرنگ، تجهيزات توان بخشي، تخت‌هاي جراحي و غيره صادر مي‌كنند.
مديركل توسعه صادرات سازمان توسعه تجارت گفت: بازار اصلي و عمده تجهيزات پزشكي شامل بلاروس، ازبكستان، ارمنستان، تاجيكستان، امارات، قرقيزستان، آذربايجان، بنگلادش، عراق و افغانستان است اما تنوع صادرات تجهيزات بسيار كم بوده و ميزان صادرات آن حدود 600 ميليون دلار است.
وي اظهار كرد كه در زمينه تجهيزات صادركنندگانمان حتي نسبت به دارو كوچكتر هستند و R&D ضعيفي دارند.
|